Zaagmans gesignaleerd in de buurt van bolivia

Bolivia> chile > Argentina

Afgelopen dinsdag, toen jullie de sint weer op zijn knol hesen (hijsden??) om de beste man voor een klein jaar te verbannen naar Madrid en jullie je zegeningen/cadeautjes aan het tellen waren, werden wij opgeschrikt door een luid geraas. En niet van het soort "makkers staakt uw wild geraas" maar meer een krakend, brekend geluid. Onze reisgenoten hoorden niets en dus was er voor ons geen twijfel meer mogelijk! Zaagmans was langsgekomen om onze reis doormidden te zagen. Hij had in zijn drukke schema (werkt normaal alleen op woensdag rond 12en om de week door midden te zagen) een gaatje weten te vinden om de zaag te hanteren!... We zijn over de helft! De eerste drie maanden zitten erop en we hebben nog minder dan drie maanden te gaan (extra uitleg voor de langzame begrijpers onder ons).

Gelukkig hebben we naast dit drama ook nog het een en ander meegemaakt zodat we deze traumatische gebeurtenis snel naar de achtergrond hebben weten te verbannen!

Ik neem jullie mee naar een gure woensdagochtend in november, 30 november om precies te zijn! In Sucre scheen de zon (so much voor guur) toen wij op weg gingen naar het hotel waar Sander en Bianca verbleven. We hadden namelijk afgesproken om gezamelijk een ´shared taxi´ te nemen naar Potosì, nauwelijks duurder dan de bus en een stuk comfortabeler.. Helaas kwam de chauffeur in een Hyundai Excel voor rijden en was er in de kofferbak geen ruimte voor 4 grote rugzakken. Chantal zat dus met haar rugzak tussen haar benen en de comfortabiliteitsfactor kon overboord.. Het andere voordeel bleef wel behouden, een uur eerder dan de bus waren we in Potosi: Potosi; de hoogste stad ter wereld op een slordige 4200 meter. Potosi; ooit de tweede grootste stad ter wereld, rond 1800 waren er zo´n 200 000 inwoners en kon het zich meten met new york, parijs, london etc.
Potosi, vergane glorie en een arme stad in het heden.

De reden van dit alles is de berg die de gehele stad overziet: de Cerro rico. Ergens in de 16e eeuw werd hier zilver gevonden in zulke overvloedige hoeveelheden dat er gedurende ruim 3 eeuwen 30.000 ton zilver uit is gehaald. Bolivia (toen alto peru) stond onder spaans beheer en het is overbodig te vermelden dat de spanjaarden dit zilver maar al te graag wilden delven om hun enorme rijk te kunnen financieren. Bijna al het zilver werd naar spanje gevaren (dit is waar Piet Heijn en zijn zilvervloot hun entree in het verhaal maken, wij hebben er dus ook nog een graantje van meegepikt) en bolivia heeft er dus weinig aan over gehouden.

Gedurende ruim 300 jaar zijn er miljoenen (volgens mij 7) mensen (voornamelijk slaven)omgekomen door het werken in de mijn!!
In Potosi wordt nog steeds in de mijn gewerkt door zo´n 20.000 mensen maar het zilvergehalte in goede aderen is nog maar max 15% (was vroeger 70%) en het geld moet tegenwoordig verdiend worden met zink, lood en zilver, deze mineralen worden uit de mijn gehakt en door diverse fabriekjes uit de steen gehaald, in zakken verpakt en geëxporteerd naar het buitenland (ook al!).
Hoewel de motieven twijfelachtig zijn, zijn er diverse bureaus die trips organiseren voor toeristen om in de mijn te kijken hoe erbarmelijk de omstandigheden dadwerkelijk zijn! En wie zijn wij om hier niet aan mee te doen? Wij hebben onszelf dus een toer aangemeten waar werd gegidsdtd(te veel dees en tees) door een ex-mijnwerker en waar het buro 15% afstond aan de organisatie die zich bekommert om het lot van de potosineese mijnwerker.

woensdagochtend 1 dec werden wij in een soort regenpak gehesen en kregen we een helm met lamp aangemeten, vervolgens gingen we naar de mijnwerkersmarkt waar we geacht werden cadeutjes voor de mijnwerkers te kopen. Nuttige cadeutjes wel te verstaan zoals frisdrank, cocabladeren en.. Dynamiet met lont en al!!! JA het wordt steeds gekker, ik heb dynamiet gekocht, voor 2 dollar... (sorry mam, ik ben ontspoord).
Vervolgens bezochten we een fabriekje waar de mineralen (zink, lood, zilver) uit de steen (complejo) wordt gehaald en wordt verpakt in zakken! Primitief is te veel eer!
Toen begon het pas echt: we gingen naar de mijn, en geen toeristenmijn met tl verlichting en hoge veilige plafonds, maar een echte ´hier wordt nog gewerkt´ mijn! Soms kruipend, soms half rechtop lopend gingen we steeds dieper de mijn in, op zoek naar de harde werkers die al het werk (meestal) met de hand en een beetje dynamiet doen. In warme, stoffige en giftige omstandigheden wel te verstaan! De gemiddelde levensverwachting van de mijnwerker is rond de 45 omdat ze bijna allemaal overlijden aan ´silicosis pneumonia´, Een longaandoening die wordt veroorzaakt door de giftige gassen en het stof, of omkomen door een ongeluk. Veelal moet de oudste zoon nog voor zijn 16e de mijn in omdat zijn vader al is overleden als gevolg van het werken in de mijn.
¨Waarom wordt hier niets aan gedaan?¨ hoor ik je vragen. Simpel! 1. Men verwacht dat er nog eens 30.000 ton zilver in de mijn zit en dat het slechts een kwestie van tijd is voor dat de oude tijden weer herleven. 2. In de mijn wordt gewerkt door kleine cooperatieve bedrijfjes die zelfstandig mijnen, de overheid is dus niet hun baas. Ze zijn eigen baas 2 en een half. In bolivia bestaat geen Arbo dienst 3. Zonder de mijn valt het laatste beetje inkomen van Potosi weg.

¨Hoe erg is het daar binnen dan?¨ goede vraag. Heel erg. wij zijn twee uur binnen geweest en wij hoefden uiteraard niet te werken. De gemiddelde mijnwerker maakt dagen van een uur of tien en moet uiteraard wel hard werken! Ik was blij dat we naar buiten mochten na 2 uur. Soms moesten we een stukje kruipen en was je 5 minuten bezig om weer een beetje op adem te komen (4200 meter hoogte) onderwijl hijgend kilo´s (beetje overdrijven) stof binnenkrijgend. En nogmaals wij hoefden niet te werken en geen 10 uur binnen te blijven.
In de spaanse koloniale tijd was het nog erger, de slaven die wij nederland (onder andere) (ja ook wij waren verschrikkelijk fout in die tijd) naar zuid amerika hebben gevaren bleken niet geschikt voor het werken in de mijn. Te lang (qua lengte) en niet opgewassen tegen de hoogte, dus de lokale bewoners moesten het zelf opknappen. Soms, onder invloed van de cocabladeren, wel 24 uur achter elkaar en zonder daglicht te zien in 3 maanden tijd (vandaar de miljoenen doden)!!

Na afloop kregen we een korte dynamietdemonstratie, wat natuurlijk errug cool was (vuurwerk kwadraat) maar het kon toch niet het sterk overheersende gevoel wegnemen van: waarom doen mensen zichzelf dit aan en waarom grijpt niemand in?? Wij mogen onszelf erg gelukkig prijzen in NL! (probeer evt de BBC documentaire ¨Cerro rico, the mountain that eats men¨ te achterhalen voor meer info over dit onderwerp)

Goed, genoeg gepreekt! tijd voor ontspanning.
Vrijdag zijn we (nog steeds met zijn vieren) in een minibusje gestapt om naar tarapaya te gaan. Hier zouden natuurlijke ´hot springs´ moeten zijn. Nadat we op een gegeven moment op een modderweg door de chauffeur uit de bus werden gezet onder aanwijzing van ¨omhoog, ojo del inca¨ vonden we onszelf terug in een vrij hevige hagel bui. Schuilen in een soort grot tot het droog werd en vervolgens de aanwijzingen ¨omhoog, ojo del inca¨ opgevolgd. Hier bevond zich een klein, natuurlijk, rond meertje met warm (graad of 25) water waarin je niet mag zwemmen omdat een of andere draaikolk toeristen (en alleen smiddags) opslokt!! tuurlijk... We hebben het niet getest en zijn naar het zwembad gelopen!
Hier hebben we ons heerlijk uitgeleefd aangezien het zwembad behalve over smerig water ook nog beschikte over een aantal duikplanken van 3 en 5 meter hoog. Als kleine kinderen, en met publiek, hebben we gespeeld tot het tijd werd voor een snuifje cultuur. Op naar het museum ´de munt´ weer terug in potosi zelf. Hier werd tot 19nogwat de boliviaanse munt gedrukt in een enorm en mooi pand (´t grootste koloniale pand in z amerika). Het enige wat machinaal (met ezelkracht) gebeurde was het pletten van de repen zilver tot ze een dikte van 2 mm hadden, het slaan gebeurde allemaal handmatig.Tegenwoordig wordt boliviaans geld in canada en frankrijk geproduceerd (ze doen hier echt niets zelf).

De dag ervoor op weg naar het zwembadbusje hadden we een buskaartje naar Uyuni gekocht voor de volgende dag, en laat dat nou net zaterdag 3 december zijn! Ergo wij, wederom met zijn 4en (nee we hebben ons niet voortgeplant) in de bus voor de 6 of 7 uur durende rit naar deze spannende plek op aarde. Gelukkig lag er gedurende de gehele reis strak asfalt en zaten we in een bus met leren stoelen en 4 meter beenruimte, oh nee dat hoopte ik.. We zaten in een krappe bus op kale stoelen en we moesten de gehele rit over een onverharde hobbelweg!
Onderweg viel de tas van sander nog van het dak (alleen de cd hoesjes en de tandpasta dop waren gesneuveld) en dus gebeurde er ook nog wat! Toch, om het geheel enigzins dragelijk te maken (ach wat hebben wij het zwaar), werd de reis gelardeerd met een fantastich uitzicht waarvan helaas geen foto´s beschikbaar zijn (moet je het zelf maar doen!).

De vraag waarom wij ueberhaupt (mijn enige woord duits) naar uyuni wilden is omdat daar een 3 of 4 daagse trip begint langs veel van het moois dat bolivia te bieden heeft: De hoogst gelegen zoutvlakte (de salar de uyuni) ter wereld met een oppervlakte van 12000 km2 waar je met de auto dwars overheen kan scheuren... echter wij hadden nog niets geregeld en dat moest dus ´s avonds nog gebeuren na dat wij de bus uitrolden! Het zoeken van een hotel, gecombineerd van het slaan van opdringerige toeraanbieders bezorgde ons zoveel kopzorgen dat we eerst zijn gaan eten en besloten ´s morgens wel te boeken.. Aangezien de meeste toers rond 10:30 vertrekken mocht dat geen enkel probleem zijn.. en dat was t ook niet!! Gelukkig konden we na overhandiging van onze zuur verdiende centjes dezelfde dag nog weg. In Uyuni zelf is niets te doen anders dan eerder genoemde activiteiten (het zoeken van een hotel, gecombineerd van het slaan van opdringerige toeraanbieders) dus namen we zonder al te veel moeite afscheid van dit dorpachtig stadje .

Zondag om een uur of 11 reden we richting zoutvlakte, de eerste stop was de treinenbegraaflaats waar allemaal oude, verroeste locomotieven stonden. Naar verluidt (leuke uitdrukking is dat) staan hier ook de wrakken van de eerste trein die ooit bolivia is binnengereden en een trein die door butch cassidy and the sundance kid is overvallen.. alleen hebben wij ze niet gezien, maar naar verluidt is leuker dan voorgelogen worden dus ik geloof het onmiddelijk! Stop 2 was bij een zoutfabriekje (met nadruk op -je) waar we uitgelegd kregen hoe ze zout verwerken en in zakken stoppen.

Wat ik mij er nog van herinner is het volgende..
1 Ze drogen het zout met houtgestookt vuur.
2 Ze malen het zout en voegen jodium toe.
3 Ze stoppen het in zakken..
Zo maakten ze 2000 kilo zout per dag die voor 7 bolivianos per 50 kilo worden verkocht.
waarom heb ik daar nooit aan gedacht?? oh ja ik heb geen 12000 km2 zout in mijn achtertuin liggen!
Na deze uitleg (van een minuut of 3) heeft chantal nog iets van zout gekocht.. dobbelstenen of zo (lekker nuttig weer), en zijn we de zoutvlakte opgevlucht. Met geen pen / toetsenbord valt te beschrijven wat voor vreemde vergezichten je krijgt als gevolg van het witte zout en de blauwe lucht dus daar begin ik dan ook niet aan!

In het midden van het meer lag een eiland met honderdduizend cacti (cactussen) sommige van wel 12 meter hoog!! Bizar allemaal aangezien je op dit eiland ook nog duidelijk de koraal sporen(??) zag waardoor eens te meer duidelijk werd dat het eiland ooit onder water heeft gelegen. Aan het eind van de dag hebben we in een hotel geslapen dat volledig uit zoutblokken was opgetrokken. Ik besef dat dit een ´had to be there story´ is dus ik zal er ff snel doorheen typen.

Dag 2, maandag de 5de, zijn we langs een aantal bizar gekleurde (van gebroken wit tot diep rood) meren gereden en hebben we 1000en flamingo´s geprobeerd te fotograferen met wisselend succes! Na het witte zout van de dag ervoor bevonden we ons vandaag in een enorme zandbak en steeds weer op zo´n hoogte dat je boven op de zandachtige duinen sneeuw zag liggen. Een meer bizarre mix van landschappen kun je je nauwelijks voorstellen! ´S avonds hebben we ondanks een volledig gebrek aan cadeaus en sinterklaassfeer toch een gedichtje voor elkaar geschreven waar de flauwheid vanaf viel!

Dag 3, volgens het programmaboek de dag dat we geysers zouden zien, in een warm natuurlijk bad zouden liggen, een groen meer zouden bezoeken en belangrijker.. de grens naar chili zouden oversteken! Punt 1 t/m 3 gingen probleemloos alleen het oversteken van de grens bleek lastig.. Om 10:30 hadden we onze exit stempel te pakken dus waren we officieel Bolivia uit. Echter we waren pas om 6 uur in chili.. rara hoe kan dat??

De auto´s (4x4s) waarmee je de tocht onderneemt mogen de grens niet over en dus ben je afhankelijk van de busjes die tussen San pedro de Atacama (chili) en de grens pendelen.. helaas was er voor ons geen aansluitend vervoer waardoor we tot, iig, 4 uur moesten wachten omdat er dan misschien een busje zou zijn.. En anders moesten we nog maar een nachtje blijven!
Om 4 uur was er inderdaad een busje en mochten we chili in! Volgens ons paspoort zijn we gedurende 7 uur in geen enkel land geweest.

In Dinsdag 7 dec waren we dan dus eindelijk in San pedro de atacama waar de straten van modder waren en de winkels open waren wanneer ze dat wilden! Vreemd genoeg zag je er toch aan af dat chili het welvarendste land van z amerika is. Op een of andere manier was er structuur aangebracht op plaatsen in het dagelijks leven waar we dat op andere plekken nooit hebben weten te ontdekken! Structuur kost geld en daarom hebben we die avond voor 13000 pesos (een dikke 20 eu) gegeten, voor het eerst in drie maanden!! Het was tijdens deze maaltijd dat we werden opgeschrikt door een luid geraas!! (duh, zie begin verhaal)

Woensdag zijn we op zoek gegaan naar een bus die ons naar argentinie kon vervoeren, daar we van onze salar de uyuni reisgenote hadden begrepen dat er wel degelijk wat te toen was in NW argentine en dat chili gewoon duur is en dat het noorden van chili niet echt de moeite waard is!!
De eerste bus die vonden zou pas zondag vertrekken en tegen die tijd zouden we al failliet zijn, dus op zoek naar een andere bus.. Tegen de hoofdprijs en vier staven goud mochten we op vrijdag, maar aangezien dat nog altijd minder duur is dan 3 stappen zetten in SP de atadrama (nee hoor, het was best leuk daar en lekker warm) zijn we op dit absolute koopje ingegaan!

Donderdag 8 dec zijn we voor dag en dauw opgestaan (3:35 ging de wekker) om het ´grootste geyser veld ter wereld´te aanschouwen (2 x 4 km). Te midden van stomende gaten en zwavelgeurige rookwolken hebben we ons ontbijt genuttigd en hebben menig digitaal fotorolletje volgeschoten! Vervolgens door naar het natuurlijke zwembad, welke wij links lieten liggen, en verder naar de san francisco geyser die inmiddels aan 3 toeristen het leven heeft gekost. De laaste gleed vorig jaar uit en viel in 96gr kokend water (vanwege de hoogte (4320m) kookt het water wat eerder). Speculerend, over het pijnlijk geschreeuw dat de overige toeristen gehoord moeten hebben, reden we naar een plaatsje met 6 inwoners waarbij het doel van het bezoek ons volledig onduidelijk is gebleven. Het zou kunnen, let wel; zou kunnen, dat hier het oudste kerkje van z amerika staat, maar niemand weet het zeker!!!

Vrijdag 9 december zijn we de bus in gestapt op weg naar argentinie, een rit van 10 uur en het afscheid van onze reisgenoten Sander en Bianca die een halte eerder zijn uitgestapt. We zijn nu in Salta (nw argentinie dus) en hebben onze eerste wk loting gesprekken al achter de rug (NL moet op het wk tegen Arg). Het verdere schema zal er ongeveer als volgt uitzien: Met een paar tussenstops naar mendoza en dan weer oversteken naar chili, santiago en valparaiso, een stukje lager gaan we weer naar argentinie, malargue, en dan door naar bariloche, daar weer chili in en dan blijven we eventjes in dat land.. Verder moeten we nog plannen!!

Excuses voor het slechte verhaal maar ik heb echt geen inspiratie vandaag.. Daarom als goedmakertje nog een foto van een vos en een raar konijn!